2. Η ΨΥΧΗ ΜΟΥ

α. εσωτερικη ψυχολογια

Δεν προτίθεμαι να κάνω τον μεγάλο ψυχολόγο και σοφό, πιστεύω, εντούτοις, ότι ο καθένας μας είναι σε θέση να ψυχολογήσει τουλάχιστον τον εαυτό του, εκτός – ίσως – από τους φρενοβλαβείς.
Πουθενά, λοιπόν, στα γύρω μου πράγματα δεν έχω βρει τέτοια αναστάτωση όπως μέσα στην ψυχή μου.
Νομίζω ότι κάθε ψυχική μας κατάσταση καθρεφτίζεται σε πολλές από τις καθημερινές μας συνήθειες. Κι αντιστρόφως πολλές από τις καθημερινές μας λειτουργίες δεν γίνονται επειδή έτσι πρέπει ή επειδή τις έχουμε συνηθίσει, αλλά επειδή η ψυχική μας κατάσταση μας τις επιβάλλει ασύνειδα ή υποσυνείδητα.
Αν, λοιπόν κάποιος δει το δωμάτιό μου θα φρίξει: Άστρωτο κρεββάτι, ρούχα πεταμένα στις καρέκλες αλλά και στο πάτωμα, στο τραπέζι ένα συνοθύλευμα από βιβλία, τετράδια, στυλό, εφημερίδες, κατσαβίδια, ρολόγια, κασετόφωνα και μουσικά όργανα. Παντού μπορείς να βρεις το πιο παράταιρο για το μέρος αντικείμενο. Αυτή, λοιπόν, η ακαταστασία που με χαρακτηρίζει στις καθημερινές μου ασχολίες απορρέει από την χαώδη εσωτερική μου κατάσταση.
Μη βιαστείτε, όμως, να κουνήσετε συγκαταβατικά το κεφάλι, με προσποιητή θλίψη. Είναι πια τόσος καιρός που έχω συνηθίσει την αναστάτωση αυτή. Υπάρχουν μάλιστα στιγμές που μ’ αρέσει και με βοηθά. Μαζοχισμός θα πείτε. Μα εγώ πάντα πίστευα ότι ο μαζοχισμός και ο σαδισμός είναι ένστικτα κι ως εκ τούτου βαθιά ριζωμένα στην ψυχή κάθε ανθρώπου. Κι ανεξάρτητα το πώς εκφράζονται στον καθένα είναι αδύνατον να απαλλαγούμε απ’ αυτά και ίσως δεν πρέπει κιόλας.
Ο ανάστατος ψυχικός μου κόσμος παρά ταύτα μου δημιουργεί συχνά προβλήματα. Για παράδειγμα σπανιότατα μπορώ να δω μια πτυχή της ζωής μου μ’ αυτό που λένε «αισιόδοξο μάτι». Είμαι σε γενικές γραμμές πεσιμιστής και … «υποφέρω» από μια έμφυτη κατάθλιψη.
Αυτό βέβαια μου ενσταλάζει συχνά πολύ πίκρα στην ψυχή και μου εμφυτεύει ιδέες τολμηρές και ακραίες, αλλά άλλες στιγμές έχει μεγάλη γοητεία. Είναι στιγμές δηλαδή που αισθάνομαι διαφορετικός και αυτό στ’ αλήθεια μ’ αρέσει. Το ότι έχω ανησυχίες, αντιδράσεις, το ότι σιχαίνομαι μέχρι θανάτου αυτό τον κόσμο, το ότι πνίγομαι ζώντας σ’ αυτή την κοινωνία δεν είναι σημάδι ξεκάθαρο πως δεν έχω προσβληθεί από την αναλγησία, τον χοντροπετσισμό, τον μικροαστισμό, την αγοραστική μανία τις νόσους δηλαδή από τις οποίες πάσχει ο σύγχρονος άνθρωπος; Και την ίδια στιγμή που οι «ταγοί» – πνευματικοί, πολιτικοί, θρησκευτικοί – έχουν πέσει με τα μούτρα στον αγώνα για το ποιος θ’ αναδειχθεί περισσότερο διεφθαρμένος και καταστροφικός από τους άλλους, δεν είναι άραγε σημαντικό ότι έχω τη δύναμη να κοιτάξω περιφρονητικά όλους αυτούς τους ηλίθιους που κομπορρημονούν ασύστολα δίνοντας απίθανα ατελεύτητες υποσχέσεις και δημαγωγούν το πλήθος; Θα ρωτήσει, ίσως, κάποιος τί κέρδισα; (Ερώτηση καλοβολεμένου στην πολυθρόνα μικροαστού). Τίποτα ! Χωρίς περιστροφές ομολογώ ότι είμαι χαμένος. Μ’ έχουν στριμώξει σε μια γωνιά. Με πατούν με μια τεράστια σιδερένια σόλα. Ο ψυχοφθόρος αγώνας που επεχείρησα να κάνω – αν το επεχείρησα στην πραγματικότητα – απέτυχε παταγωδώς. Βρίσκομαι χάμου συντετριμμένος πριν καλά καλά φτάσω τα είκοσι μου χρόνια. Μα είναι, αλήθεια, το μόνο πράγμα για το οποίο μπορώ να αισθάνομαι περήφανος. Προσπάθησα, γλοιώδεις αρουραίοι, δεν παραδόθηκα άνευ μάχης όπως εσείς.
Βέβαια η αποτυχία είναι ένα γεγονός που δεν μου περιποιεί τιμή. Δεν το αρνούμαι πως είμαι αποτυχημένος. Και περισσότερο γιατί απέμεινα μόνος. Μετά από τόσες ελπίδες, τόσα όνειρα κατάλαβα ότι έχω ηττηθεί. Πάντα είχα μια κατάθλιψη, μια απαισιόδοξη στάση, πριν μερικά χρόνια όμως είχα πιστέψει πως μπορώ να τ’ αλλάξω αυτό. Τώρα βλέπω πόσο αφελής ήμουν. Ακόμα κι αν πετύχαινα κάτι, ακόμη κι αν όλα άλλαζαν ξαφνικά και όλα όσα είχα επιθυμήσει πραγματοποιούνταν πάλι θα είχα αποτύχει γιατί η αλλαγή είναι αλλαγή μόνον όταν είναι διαρκής. Όταν αντικαθιστάς ένα status μ’ ένα άλλο status το μόνο που έχεις πετύχει είναι μια τρύπα στο νερό ή το στην καλύτερη περίπτωση στο χιόνι. Γι αυτό μιλώντας χωρίς ενδοιασμούς και απαλλαγμένος από πάθη οφείλω να διακηρύξω: Κανείς αγώνας δεν δικαιώνεται ποτέ.
Το τραγικότερο είναι ότι κατάλαβα πως ό,τι είχα αναγορεύσει σε ιδανικό ήταν απλησίαστο, ό,τι έθεσα ως πρότυπο ήταν πολύ υψηλό για μένα. Όποιον θαύμασα για τη σωματική του ρώμη και ομορφιά, την ψυχική του ευδιαθεσία, την αισιοδοξία του, την πίστη του στον αγώνα, την αίσθηση της αυτοσιγουριάς και της ανωτερότητάς του δεν μπόρεσα να τον μιμηθώ.
Περπατώ στους δρόμους, ανακατεύομαι με το πλήθος, μα πάλι είμαι μόνος. Ακούω σαν όνειρο τις φωνές γύρω μου κι αδιαφορώ. Μιλώ μόνον στον εαυτό μου με ειλικρίνεια ενώ μ’ αρέσει πολλές φορές να σκαρώνω παραμυθένιες ιστορίες και να τα λέω στους άλλους όχι τόσο για να τους σοκάρω ή για να κάνω επίδειξη, μα επειδή αυτό που λέω είναι σαν να το έχω ζήσει. Κι όταν το σκέφτομαι εκ των υστέρων το πιστεύω κι εγώ ο ίδιος και μάλιστα η ψυχική μου διάθεση μεταβάλλεται ωσάν να δέχεται τις πραγματικές συνέπειες αυτών των φανταστικών ενεργειών μου. Και επειδή συνήθως αυτά που σκαρφίζομαι είναι δυσάρεστα για μένα νοιώθω μια ακατάπαυστη πίεση και ψυχική μιζέρια. Γι αυτό το περίεργο συνήθειό μου θ’ αναφερθώ και παρακάτω.
Τώρα όμως, ολοκληρώνοντας την ψυχολογική μου ανάλυση πρέπει να εντοπίσω τις αιτίες για όσα γεμίζουν την ψυχή μου.
Γενικώς ήμουν πάντα ανεξάρτητος χαρακτήρας. Δεν δεχόμουν επιβολές και καταπίεση. Όταν ήμουν μικρός απέφευγα να παίζω με τ’ άλλα παιδιά γιατί συνήθιζαν να χωρίζονται σε ομάδες με συγκεκριμένους – τους ίδιους πάντα «αρχηγούς». Εγώ σιχαινόμουνα αυτή τη διαδικασία όταν οι «αρχηγοί» διάλεγαν τις ομάδες τους και περίμενα πότε κάποιος θα διαλέξει εμένα (από τις τελευταίες επιλογές). Από την άλλη πάλι έβρισκα μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο διάβασμα ή στο να παίζω μόνος.
Είναι λοιπόν προϊόν του χαρακτήρα μου η κατοπινή μου απομόνωση και τελικά η κατάθλιψη παρά το ότι και οι εμπειρίες μου ως παιδί δεν συνέβαλαν καθόλου προς την αντίθετη κατεύθυνση αφού ήσαν για μένα ιδιαίτερα δυσάρεστες και τραυματικές.

ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Θα επιχειρήσω να γράψω ένα δοκίμιο αυτοκριτικής και αυτογνωσίας και θ’ αναφέρω στο τέλος το λόγο για τον οποίο το κάνω.
Πριν αρχίσω θα ήθελα να κάνω σαφές το γεγονός ότι έχω πλήρη γνώση του ποιος είμαι, του τι μπορώ και τι δεν μπορώ να κάνω καθώς και του γιατί είμαι έτσι και όχι κάπως αλλιώς.
Αν πάλι κάνω λάθος, αυτό δεν σας αφορά. Ό,τι όμως, γράφω είναι άκρως υποκειμενικό και ενστάλλαγμα της προσωπικής μου κρίσης.
(Καλό θα ήταν οι επίδοξοι αναγνώστες να είχαν γνωριστεί πρώτα με την ποίηση του Κ. Καρυωτάκη. Έτσι θα με νοιώσουν βαθύτερα).